Co to jest fotografia artystyczna?

Intuicja mówi nam, że fotografia artystyczna jest rodzajem sztuki – podobnie, jak muzyka, malarstwo czy liryka. Takie ujęcie fotografii jest jednak niesatysfakcjonujące, ponieważ odwołuje nas ono do pojęcia niejasnego i ogólnego – sztuki. Badacze zajmujący się estetyką określają sztukę w różny sposób. Niekiedy mówi się, że kluczowy dla uznania czegoś za sztukę jest sposób, w jaki to coś zostało zrobione. Tego rodzaju podejście reprezentują teoretycy i artyści o nastawieniu formalistycznym.

Zgodnie z innym poglądem pewne wytwory człowieka, np. artystyczne zdjęcia, są sztuką nie ze względu na przysługujące im cechy, lecz ze względu na interpretacyjną działalność człowieka. Badacze reprezentujący tego rodzaju pogląd, np. Arthur Danto, twierdzą, że sztuka jest przede wszystkim kulturowym konstruktem. Mnogość różnych ujęć sztuki, często wykluczających się, przekonuje nas, że nie sposób określić jednoznacznie i z całą pewnością, co to jest fotografia artystyczna. Każda odpowiedź na tak postawione pytanie jest niczym innym, jak sformułowaniem pewnej koncepcji – to swoisty postulat badawczy, nie zaś zdanie sprawy z tego, jak jest naprawdę. Z tego względu owo jest, które pojawia się w tytułowym pytaniu, musi zostać wzięte w cudzysłów. Mając to na uwadze spróbujmy udzielić na nie odpowiedzi. Centralnym elementem tej odpowiedzi uczyńmy pojęcie języka.

Czym się charakteryzuje fotografia artystyczna?

Za fotografie artystyczne można uznawać dzieła, które w znaczący sposób różnią się od siebie. Prawdopodobnie zgodnie stwierdzimy, że prace Szymona Brodziaka – artystyczne czarno-białe zdjęcia – oraz fotografie reportażowe autorstwa Roberta Capy przedstawiające wojnę, są w pewnym sensie sztuką. Stwierdzimy tak pomimo tego, że zdjęcia obydwu autorów są, na pierwszy rzut oka, różne. Dlaczego? Prawdopodobnie dostrzeżemy, że zbiory tych prac – traktowane jako odrębne całości – mają pewne cechy wspólne. Te cechy wspólne można traktować jako elementy swoistego języka obydwu autorów. Jak się wydaje, metafora języka jest bardziej adekwatna do opisu sztuki, niż wykorzystywane często w toku analiz pojęcie stylu. Język to nie tylko pewna struktura – reguły, w oparciu o które dzieło zostało wykonane – ale również znaczenie: to, co zostaje przekazane odbiorcy za pomocą znaków.

Co to jest fotografia artystyczna? Prace Szymona Brodziaka

Jeśli odniesiemy pojęcie języka do prac Szymona Brodziaka, zobaczymy, że autor wypowiada się w pewien określony sposób – jego fotografie zostały wykonane w oparciu o pewne typowe, wybrane przez artystę reguły oraz odznaczają się stypizowanym, wykreowanym przez autora, znaczeniem. Centralnym punktem struktury języka Szymona Brodziaka jest minimalna czarno-biała kolorystyka, centralny punkt semantyki tego języka stanowi natomiast kobieta. Charakterystyczne dla języka fotografa jest przy tym semantyczno-strukturalne odwrócenie: niekiedy to, co strukturalne staje się znaczącym, zaś to, co znaczące staje się elementem struktury. Dzięki temu artystyczne zdjęcia Szymona Brodziaka zaczynają funkcjonować jako całości, których elementy nie sposób z niej wyabstrahować. Te elementy to zawsze części całości.

Fotografia artystyczna – jako zostać fotografem?

Wiele osób zastanawia się nad tym, jak zrobić zdjęcie artystyczne oraz co decyduje o tym, że zostajemy fotografami, tworzącymi sztukę. Nie ma jednej właściwej metody robienia zdjęcia, nie ma jednego tematu, który należy w zdjęciach poruszać. Ważne jednak, aby, robiąc zdjęcia – niezależnie od tego, czy będą to artystyczne zdjęcia ludzi, czy artystyczne zdjęcia kwiatów – próbować znaleźć własny język, w którym będziemy się wypowiadać. Jeśli z czasem stworzymy taki język, prawdopodobnie zbliżmy się do uzyskania odpowiedzi na pytanie, czym naprawdę jest fotografia artystyczna. Odpowiedzi tej dostarczą nam tworzone przez nas zdjęcia.